Wikipedia

Zimbabwe

país ao sur de África
Non confundir con Cimabue.

Zimbabwe[1][2][3][4] ou Cimbabue[5][6] (en inglés: Zimbabwe), oficialmente República de Zimbabwe (en inglés: Republic of Zimbabwe), é un país ó sur de África que anteriormente se chamaba Rodesia. Limita ó norte con Zambia e Mozambique; ó leste con Mozambique; ó sur con Suráfrica e ó oeste con Botswana. Ten tres linguas oficiais: o inglés, o shona e o ndebele do norte.

Modelo:Xeografía políticaZimbabwe
Bandeira
Bandeira
Brasón
Brasón
HimnoHimno nacional de Zimbabwe Editar o valor en Wikidata
Lema«Unity, Freedom, Work»
«Unitat, llibertat, treball»
«Undeb, Rhyddid, Gwaith» Editar o valor en Wikidata
EpónimoGran Zimbabwe Editar o valor en Wikidata
Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 19°S 30°L / -19, 30
CapitalHarare Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Bulavaio (pt) Traducir
Harare (pt) Traducir
Manicalândia (pt) Traducir
Matabelelândia Norte (pt) Traducir
Matabelelândia Sul (pt) Traducir
Maxonalândia Central (pt) Traducir
Maxonalândia Ocidental (pt) Traducir
Maxonalândia Oriental (pt) Traducir
Midlands (pt) Traducir
Provincia de Masvingo Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación15.178.979 (2022) Editar o valor en Wikidata (38,85 hab./km²)
Lingua oficiallingua inglesa
Lingua shona
Lingua ndebele setentrional
lingua chichewa
Barwe (en) Traducir
Lingua kalanga
Linguas khoisas
Língua ndau (pt) Traducir
Lingua tsonga
Língua de Sinais do Zimbábue (pt) Traducir
Lingua sesotho
chitonga
Lingua tswana
Lingua venda
Lingua xhosa
Lingua nambya Editar o valor en Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie390.757 km² Editar o valor en Wikidata
Auga1 % Editar o valor en Wikidata
Punto máis altoMonte Nyangani (2.592 m) Editar o valor en Wikidata
Punto máis baixoRío Runde (162 m) Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación18 de abril de 1980 Editar o valor en Wikidata
Organización política
• Presidente Editar o valor en WikidataEmmerson Mnangagwa (2017–) Editar o valor en Wikidata
Órgano lexislativoParlamento de Zimbabwe , Editar o valor en Wikidata
Membro de
PIB nominal28.371.238.666 $ (2021) Editar o valor en Wikidata
Moedadólar estadounidense Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.zw Editar o valor en Wikidata
Prefixo telefónico+263 Editar o valor en Wikidata
Teléfono de emerxencia999, 994, 995 e 993 Editar o valor en Wikidata
Código de paísZW Editar o valor en Wikidata
Sitio webzim.gov.zw… Editar o valor en Wikidata
BNE: XX451683

En 1965 a minoría branca declarou o país independente do Reino Unido co nome de Rodesia, non recoñecido polo Reino Unido, e instalou un réxime de segregación racial semellante ó do apartheid de Suráfrica.

O país entrou en guerra civil coa implantación deste réxime, que só terminou cando os brancos concordaron coa mediación dos ingleses pór fin ó réxime de segregación da poboación negra. O 17 de abril de 1980 o Reino Unido concedeu formalmente a independencia do país co nome actual, Zimbabwe.

Aínda que inicialmente durante a década dos 1980 a súa administración intentou mellor o nivel de vida e a economía do país, o certo é que o seu goberno foi caracterizado polo despilfarro orzamentario, pola hiperinflación e por denuncias de incumprimentos de dereitos humanos.[7][8] Tamén se dá a fraude electoral[9] entre intimidacións varias,[10] que non logran estabilizar o goberno do estado a pesar dun intento de goberno compartido.[11]

Etimoloxía

editar

A verba Zimbabwe deriva de "Dzimba dza mabwe," que significa "grandes casas de pedra" na lingua shona.[12] O seu uso como nome do país é polo Gran Zimbabwe.

Goberno e política

editar

Zimbabwe é unha república parlamentaria. O sufraxio é universal para todos os maiores de 18 anos. O presidente é, á súa vez, o xefe de Estado e de Goberno. O parlamento está formado por dúas cámaras, a máis importante ten 150 escanos, dos cales 120 son escolleitos polos cidadáns, 20 polo presidente e dez xefes tribais. Outra cámara, unha cámara alta, o Senado, foi instaurada tralos cambios constitucionais de 2005.[13]

O partido de Robert Mugabe, Unión Nacional Africana de Zimbabwe-Fronte Patriótica (ZANU-PF), leva dominando a vida política do país desde a súa independencia, gañando sempre as eleccións.[14] As eleccións de 1990 foron nacional e internacionalmente criticadas por sospeitosas de fraude, xa que o Zimbabwe Unity Movement, o segundo partido na oposición de Edgar Tekere, só obtivo o 16% dos votos. As eleccións de 2002 celebráronse entre denuncias de manipulación de votos, intimidación e fraude.[15] As seguintes eleccións celebráronse o 20 de marzo de 2008, onde Mugabe obtivo o 90% dos votos e se gravaron irregularidades nas eleccións.[16]. En 2017, Mugabe dimitiu tras un golpe de Estado que levou ao poder a Emmerson Mnangagwa.[17] Mnangagwa gañou as eleccións presidenciais de 2018.[18]

Tanto a Unión Europea como Estados Unidos decretaron sancións contra o goberno do actual presidente, Robert Mugabe, pola violación dos dereitos humanos.

Subdivisións

editar
Artigo principal: Subdivisións de Zimbabwe.
 
Mapa das provincias do Zimbabwe, numeradas.

Cimbabwe divídese en oito provincias e dúas cidades con estatuto de provincia:

  1. Bulawayo (cidade)
  2. Harare (cidade)
  3. Manicaland
  4. Mashonaland Central
  5. Mashonaland Este
  6. Mashonaland Oeste
  7. Masvingo
  8. Matabeleland Norte
  9. Matabeleland Sur
  10. Midlands

Economía

editar
Artigo principal: Economía de Zimbabwe.

O goberno de Zimbabwe enfróntase a unha ampla variedade de difíciles problemas na súa economía. Entre estes problemas inclúense unha notoria falta de divisas, hiperinflación e escaseza de provisións. A súa participación na guerra de 1998 a 2002 na República Democrática do Congo, por exemplo, significou un descenso de centos de millóns de dólares da súa economía.[19] O necesitado apoio do FMI non chegou, debido a que o goberno fracasou en alcanzar os obxectivos orzamentarios precisos para as axudas. A taxa de inflación incrementouse dun 32% por ano en 1998 a un 586% a finais de 2005, e co maior rexistro do mundo cunha taxa de inflación dunha estimación oficial en xaneiro do 2008 do 100 580.2%, mentres que o tipo de cambio baixou de 24 dólares Zimbabwenses por US$ a 85.000 por US$ na mesma época. Zimbabwe ten actualmente a taxa de inflación máis alta do mundo. En marzo de 2008, a inflación alcanzou o 100.000% e, unha taxa de cambio de 1 dólar USA por 30 000 000 de dólares Zimbabwenses. En xullo de 2008 a inflación oficial chegou a 2 200 000% ao ano, mais estatísticas extraoficiais indicaban unha inflación real de 9 000 000% ao ano.[20] Polo tanto, a poboación local que pode tende a comprar os produtos esenciais nos países veciños de Botswana, Suráfrica e Zambia.

As exportacións agrícolas, minerais e o turismo constitúen a principal vía de entrada de divisas estranxeiras.[21] Zimbabwe é o país que mantén a relación comercial máis importante con Suráfrica no continente africano.[22] A dinámica decadente da economía do estado foi atribuída, principalmente, á mala xestión, á corrupción do goberno de Mugabe e á expropiación das terras de máis de 4000 granxeiros brancos durante a controvertida redistribución da terra do ano 2000.[23][24][25] A Zimbabwe Conservation Task Force publicou un informe en xuño de 2007 que estimaba a morte dun 60% da biosfera salvaxe do país desde 2000. O informe tamén advirte que a perda de vida xunto coa deforestación salvaxe é potencialmente perigosa para a industria turística.[26]

En 2005, o goberno, motivado polo gobernador do Banco Central Gideon Gono, comezou a suxerir a posibilidade de que os granxeiros brancos volveran ao país. Aínda quedaban entre 400 e 500 no interior, mais a maior parte da terra que foi confiscada xa non era produtiva.[27] En xaneiro de 2007 o Goberno permitiu incluso a algúns granxeiros facer contratos de arrendamento a longo prazo.[28] Porén, máis adiante deu marcha atrás e ameazou con encarcerar a todos os granxeiros brancos que seguiran en Zimbabwe.[29][30]

En agosto de 2006 púxose en circulación un novo dólar Zimbabwense, equivalente a 1000 dos antigos. Segundo o cambio oficial, a taxa de cambio caeu dos 24 dólares antigos por dólar estadounidense en 1998 a 250 000 dólares antigos o 250 novos por dólar estadounidense[31] ou no mercado paralelo, a 120 000 000 dólares antigos por dólar estadounidense en xuño de 2007.

En xullo de 2008, o Banco Central de Zimbabwe puxo en circulación un billete de 1.000 millóns de dólares Zimbabwenses para axilizar o uso de diñeiro en metálico. Non obstante, este novo billete ten aproximadamente o valor dun dólar estadounidense. Polo tanto, apenas serve para comprar unha barra de pan ou catro laranxas.[32]

A economía de Cimbabwe está en situación crítica. Tradicionalmente estivo baseada na agricultura aínda que a minería é moi importante, sendo un dos principais produtores de cromo.

Festas
Data Nome en galego Nome local Notas
1 de xaneiro Día de Aninovo New Year’s Day
Varía cada ano Venres Santo Good Friday
Varía cada ano Luns de Pascua Easter Monday
18 de abril Día da Independencia Independence day Concedida polo Reino Unido o 18 de abril en 1980
1 de maio Día do Traballo Labour Day
25 de maio Día de África Africa’s Day O 25 de maio de 1963 fúndase a OUA
7 de agosto Día dos Heroes Heroes' Day
8 de agosto Día do Exército Defenced Forces Day
22 de decembro Festa da Unidade Unity Day
25 de decembro Día de Nadal Christmas Day
26 de decembro Boxing Day

Notas

editar
  1. ↑ "Listaxe de países participantes en Rio2016, ordenados por continente" (PDF). Portal das Palabras. Consultado o 16 de agosto de 2016. 
  2. ↑ Definición de zimbabwés, -sa no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.
  3. ↑ Goretti Sanmartín Rei et al. (2012). Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). ISBN 84-9749-199-8. 
  4. ↑ González González, Manuel (ed.). "Chewa". Tergal. Consultado o 25/12/2024. 
  5. ↑ Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo (2004). "LINGUA GALEGA. DÚBIDAS LINGÜÍSTICAS" (PDF). p. 102. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 01 de xuño de 2014. Consultado o 24 de outubro de 2013. 
  6. ↑ Benigno Fernández Salgado, ed. (2004). Dicionario Galaxia de usos e dificultades da lingua galega. Editorial Galaxia. p. 1304. ISBN 9788482887524. 
  7. ↑ "Zimbabwe". Amnesty International. Arquivado dende o orixinal o 30 de maio de 2012. Consultado o 5 de abril de 2010. 
  8. ↑ Cimbabue prohibe as actividades das organizacións de dereitos humanos Vieiros, 14 de decembro do 2004
  9. ↑ Desmond Tutu pide que ONU interveña en Cimbabue Vieiros, 29 de xuño de 2008
  10. ↑ A violencia de Cimbabue pode dexenerar nun novo xenocidio Arquivado 05 de xaneiro de 2012 en Wayback Machine. Galicia Hoxe, 25 de xuño de 2008
  11. ↑ Rompe o goberno de cohabitación en Cimbabue BBC News, 16 de outubro de 2009 (en inglés)
  12. ↑ "Zimbabwe - gran casa de pedra" (en inglés). Somali Press. Arquivado dende o orixinal o 03 de maio de 2011. Consultado o 5 de abril de 2010. 
  13. ↑ Constitución de Zimbabwe, 2005 Arquivado 27 de setembro de 2007 en Wayback Machine. NGO Network Alliance Project (en inglés)
  14. ↑ Mugabe, Robert. (2007). Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica
  15. ↑ Zimbabwe: Election Fraud Report Arquivado 04 de xaneiro de 2014 en Wayback Machine., Universidade de Pensilvania, 18 de abril de 2005
  16. ↑ [1]
  17. ↑ "Emmerson Mnangagwa: After Robert Mugabe resigns, who is the Zanu-PF politician favourite to succeed him as Zimbabwe President?" (en inglés). 21 de novembro de 2017. Consultado o 12 de xuño de 2019. 
  18. ↑ "Resultados das eleccións 2018" (en inglés). 3 de agosto de 2018. Arquivado dende o orixinal o 19 de setembro de 2018. Consultado o 12 de xuño de 2019. 
  19. ↑ Violencia organizada e tortura en Zimbabwe en 1999 Arquivado 02 de xuño de 2010 en Wayback Machine., 1999, Zimbabwe Human Rights NGO Forum (en inglés)
  20. ↑ "Zimbábue corta 10 zeros da moeda para combater inflação". bbc.com (en portugués). 30 de xullo de 2008. Consultado o 6 de abril de 2010. 
  21. ↑ Perfil de Cimbabwe Arquivado 26 de febreiro de 2008 en Wayback Machine. (en inglés), Departamento de Asuntos Estranxeiros e Comercio Internacional de Canadá: “Posto que o país está ben equipado con recursos naturais como minerais, terra fértil e fauna salvaxe, posúe moitas oportunidades de actividades como a mineira, a agricultura e o turismo.”
  22. ↑ Relacións económicas entre Zimbabwe e África do Sur dende o 2000 Arquivado 01 de xaneiro de 2008 en Wayback Machine., Africa News, 31 de outubro de 2007 (en inglés): "Cimbabwe é o socio comercial máis importante de Suráfrica en África"
  23. ↑ Robinson, Simon. A Tale of Two Countries Arquivado 18 de outubro de 2019 en Wayback Machine., Time Magazine, 18 de febreiro de 2002 (en inglés)
  24. ↑ Zimbabwe prohíbelle aos granxeiros brancos cultivar, USA Today, 24 de xuño de 2002 (en inglés)
  25. ↑ Granxeiros brancos en estado de sitio en Zimbabwe, BBC News, 15 de agosto de 2002(en inglés)
  26. ↑ Nick Wadhams, A fauna e flora de Zimbabwe decimada pola crise económica, Nairobi: National Geographic News, 1 de agosto de 2007 (en inglés)
  27. ↑ Meldrum, Andrew, Zimbabwe encamíñase cara ao desastre e invita aos granxeiros brancos e retornar, The Guardian, 21 de maio de 2005 (en inglés)
  28. ↑ Timberg, Craig, Granxeiros brancos ofrecen arrendamentos en Zimbabwe, The Washington Post, 6 de xaneiro de 2007
  29. ↑ Zimbabwe ameaza aos granxeiros brancos, The Washington Post, 5 de febreiro de 2007 (en inglés)
  30. ↑ Chinaka, Cris, Zimbabwe ameaza aos granxeiros brancos coa evicción, Reuters, 8 de agosto de 2007 (en inglés)
  31. ↑ [2]Reserve Bank of Zimbabwe
  32. ↑ CNN. "Zimbabwe introduces $100 billion banknotes" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 09 de novembro de 2020. Consultado o 03 de abril de 2010. 

Véxase tamén

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zimbabwe&oldid=6936726»