Tratado de Waitangi
O Tratado de Waitangi (en inglés: the Treaty of Waitangi, en maorí: Te Tiriti o Waitangi) asinouse o 6 de febreiro de 1840 en Waitangi, na Baía das Illas, Nova Zelandia. Foi asinado por representantes da coroa británica, e xefes maorís da Illa Norte. O residente británico, James Busby, xa convencera a aproximadamente 35 destes xefes a que pretendesen a independencia baixo a denominación de "Confederación das Tribos de Nova Zelandia". O documento rubricado en Waitangi foi despois entregado a outras localidades do norte para obter firmas maorís adicionais.[1][2][3]
The Treaty (como o chaman frecuentemente os neozelandeses), xustificaba que os ingleses fixesen de Nova Zelandia unha colonia británica. Hoxe considérase o punto fundacional de Nova Zelandia como nación.
Mentres, o gran problema radica en que se asinaron dúas versións, unha en inglés e outra en maorí, e ambas teñen puntos discordantes. A versión maorí di que eles aceptan a permanencia dos británicos a costa da protección permanente por parte da coroa. A versión británica di que os maorís sométense á coroa a cambio da protección británica. Por exemplo, o uso da palabra kawanatanga, que aparece no Tratado para expresar o concepto da soberanía.
Antecedentes
editarDebido á natureza sen lei do asentamento europeo e do crecente interese francés polo territorio, en 1832 o goberno británico enviou a James Busby como representante británico cara a Nova Zelandia[4]. Busby non puido levar a lei e a orde á colonia europea, pero si puido supervisar a introdución da primeira bandeira nacional o 20 de marzo de 1834. En outubro de 1835, tras un anuncio polo que impedían a soberanía francesa, a efémera nación das Tribos Unidas de Nova Zelandia enviou a Declaración de independencia de Nova Zelandia ao rei Guillerme IV do Reino Unido, pedíndolle protección[4].
Os continuos disturbios e a acción legal da Declaración de independencia, levaron a que a Oficina Colonial enviase o capitán William Hobson a Nova Zelandia para reclamar a soberanía da Coroa británica e negociar un tratado cos maorís.
Tratado de compensación
editarEn 2008 sete Iwi, representando unhas 100.000 persoas, asinaron un tratado de compensación co estado polas inxustizas xurdidas do tratado de Waitangi. Segundo este, o estado entregará ás tribos unhas 176.000 hectáreas de terreos forestais, e os seus dereitos de explotación, evaluados nuns 316 millóns de US$. A licenza de explotación dos terreos estará a nome da empresa semiestatal CNI Isi Holdings Limited, cun 13,3% de participación estatal, e o 86,7% restante de participación maorí.[5]
Notas
editar- ↑ "Treaty of Waitangi". Waitangi Tribunal. Arquivado dende o orixinal o 07 de agosto de 2011. Consultado o 10 de agosto de 2011.
- ↑ C. Orange.The Treaty of Waitangi.Bridget Willians .1987.Appendices P 260
- ↑ "In 1840 the document served its original purpose-to proclaim British sovereignty over the country and bring it into ...the British Empire". Nga Iwi O Te Motu .p35.Michael King.Reed. Auckland 2001.
- ↑ 4,0 4,1 James Rutherford (2009). A. H. McLintock, ed. "Busby, James". Te Ara - Enciclopedia de Nova Zelandia (en inglés). Consultado o 30 de xaneiro de 2011.
- ↑ O Goberno e sete tribos maorís asinan un acordo sobre disputa de terras. EFE, por medio de Terra Networks (25/06/2008).
Véxase tamén
editarBibliografía
editar- Adams, Peter (1977). Fatal Necessity: British Intervention in New Zealand 1830–1847. Auckland: Auckland University Press. ISBN 0-19-647950-9.
- Durie, Mason (1998). Te Mana, Te Kāwanatanga; The Politics of Māori Self-Determination. Auckland: Oxford University Press. ISBN 0-19-558367-1.
- Moon, Paul (2002). Te ara kī te Tiriti (The Path to the Treaty of Waitangi). Auckland: David Ling. ISBN 0-908990-83-9.
- Orange, Claudia (1989). The Story of a Treaty. Wellington: Allen & Unwin. ISBN 0-04-641053-8.
- Orange, Claudia (1990). An Illustrated History of the Treaty of Waitangi. Wellington: Allen & Unwin. ISBN 0-04-442169-9.
- Scott, Dick (1975). Ask That Mountain: The Story of Parihaka. Auckland: Heinemann. ISBN 0-7900-0190-X.
- Walker, Ranginui (2004). Ka whawhai tonu matou (Struggle without End) (rev. ed.). Auckland: Penguin. ISBN 0-14-301945-7.
- Simpson, Miria. (1990). Nga Tohu O Te Tiriti/Making a Mark: The signatories to the Treaty of Waitangi. Wellington: National Library of New Zealand. ISBN 9780477074407
- Buick, T Lindsay (1916). The Treaty of Waitangi: or How New Zealand Became a British Colony (the first substantial work on the Treaty)
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- Signatories to the Treaty of Waitangi (en inglés)
- Official Treaty of Waitangi Information Site Arquivado 14 de novembro de 2006 en Wayback Machine. (en inglés)
- Ministry of Culture & Heritage article (en inglés)
- Office of Treaty Settlements Arquivado 20 de maio de 2012 en Wayback Machine. (en inglés)
- Biography of Moka Te Kainga-mataa (en inglés)
- Text of the Treaty of Waitangi in English and Māori Arquivado 22 de febreiro de 2014 en Wayback Machine. (en inglés)
- Archives New Zealand Treaty of Waitangi site (en inglés)