Oenanthe (planta)
| Oenanthe (planta) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Oenanthe aquatica | |||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||
| |||||||||||
| Sinonimia[1] | |||||||||||
| |||||||||||
Oenanthe é un xénero de plantas da familia Apiaceae.[2] A maioría das especies crecen en terreo húmido, como marismas, pantanos ou na auga.
Varias das especies son extremadamente velenosas e o seu veleno activo é a oenantotoxina. A máis notable destas é o pé de boi ou nabo de San Pedro (O. crocata), que vive en terreos húmidos pantanosos e lembra ao apio con raíces similares a un feixe de grandes cenorias brancas. As follas pode comelas sen perigo o gando, pero os talos e especialmente as raíces ricas en carbohidratos son moito máis velenosas. Os animais que están habituados a comer as follas poden ás veces comer tamén as raíces cando estas quedan ao aire durante a limpeza de regos: unha raíz é velenosa dabondo como para mater unha vaca, e a mortalidade entre as persoas tamén se ten dado. Nalgúns países europeos é considerada a das planta máis velenosa da súa flora,[3] e é considerada especialmente perigosa debido á súa semellanza con varias plantas comestibles.[4]
A especie O. javanica (chamada no Xapón seri; non confundila coa mitsuba ou Cryptotaenia japonica) é comestible e cultívase en varios países do leste de Asia, e tamén en Italia e a India, onde o brote de primavera considérase unha verdura aprezada.
Taxonomía e nome
editarO nome "Oenanthe" era usado en tempos antigos para referirse a diversas plantas, unha das cales foi descrita por Pedanius Dioscorides[5] como planta de "flores brancas... e moitas cabezas [inflorescencias] redondas." Isto foi [mal]interpretado polos herboristas medievais como Filipendula vulgaris ou unha umbelífera.[6] Linné formalizou o seu nome xenérico na obra Species Plantarum en 1753.[7]
Aínda que a palabra deriva en última instancia do grego antigo οίνος, 'viño', e άνθος, 'flor', isto non ten sentido cando se aplica a algunhas plantas para as que se utilizou, polo que parece un nome arbitrario para o xénero. Outras especulacións que fan referencia ao cheiro das flores[8] ou á intoxicación causada por estas plantas[9] están probablemente erradas.
Especies
editarEn 2020 en Plants of the World Online de Kew acepta 33 especies dentro do xénero Oenanthe:[1]
- Oenanthe abchasica Schischk.
- Oenanthe aquatica (L.) Poir.
- Oenanthe banatica Heuff.
- Oenanthe benghalensis (DC.) Miq.
- Oenanthe crocata L.
- Oenanthe cyclocarpa Pimenov & Kljuykov
- Oenanthe fedtschenkoana Koso-Pol.
- Oenanthe fistulosa L.
- Oenanthe fluviatilis (Bab.) Coleman
- Oenanthe foucaudii Tess.
- Oenanthe globulosa L.
- Oenanthe hookeri C.B.Clarke
- Oenanthe incrassans Bory & Chaub.
- Oenanthe incrassata Bory & Chaub.
- Oenanthe javanica (Blume) DC.[10]
- Oenanthe lachenalii C.C.Gmel.
- Oenanthe linearis Wall. ex DC.
- Oenanthe lisae Moris
- Oenanthe mildbraedii H.Wolff
- Oenanthe millefolia Janka
- Oenanthe montis-khortiati Soldano
- Oenanthe palustris (Chiov.) C.Norman
- Oenanthe peucedanifolia Pollich
- Oenanthe pimpinelloides L.
- Oenanthe pringlei J.M.Coult. & Rose
- Oenanthe procumbens (H.Wolff) C.Norman
- Oenanthe prolifera L.
- Oenanthe sarmentosa C.Presl ex DC.[11]
- Oenanthe silaifolia M.Bieb.
- Oenanthe sophiae Schischk.
- Oenanthe thomsonii C.B.Clarke
- Oenanthe tricholoba Greuter
- Oenanthe virgata Poir.
Sorriso sardónico
editarOs científicos da Università degli Studi del Piemonte Orientale "Amedeo Avogadro" identificaron que a planta Oenanthe crocata era causante do síntoma sorriso sardónico.[12][13] Esta planta é un posible candidato para ser a "herba sardónica", que era unha planta neurotóxica mencionada nas historias antigas. Foi utilizada a mantenta para a matanza ritual de persoas anciás e criminais na civilización nuráxica de Sardeña, os cales eran intoxicados con esta planta e despois esfragados desde unha rocha alta ou golpeados ata morreren.[9][14]
Rexistro fósil
editarAtopáronse metades de froitas de Oenanthe aquatica fósiles do Mioceno superior de Bulgaria, o Plioceno de Turinxia e o Plioceno e Plistoceno de Polonia.[15]
Galería
editar-
-
Oenanthe crocata en primavera
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 "Oenanthe L.". Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. Consultado o 21 August 2020.
- ↑ Brouillet L, Desmet P, Coursol F, Meades SJ, Favreau M, Anions M, Bélisle P, Gendreau C, Shorthouse D, et al. (2010). "Oenanthe sarmentosa C. Presl ex de Candolle". Database of Vascular Plants of Canada (VASCAN). Consultado o 21 de agosto de 2020.
- ↑ "Information Sheet: 31 Hemlock Water Dropwort (Oenanthe crocata)" (PDF). Centre for Ecology and Hydrology. 2005. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de febreiro de 2015. Consultado o 28 de setembro de 2011.
Oenanthe crocata [...] is the most toxic plant in Britain to both humans and animals.
- ↑ Wright, John (2010). Hedgerow. Bloomsbury. p. 171. ISBN 978-1-4088-0185-7.
- ↑ Dioscorides P. "De Materia Medica" (PDF).
- ↑ Pavord, Anna (2005). The Naming of Names. Londres: Bloomsbury. ISBN 0-7475-7952-0.
- ↑ "Oenanthe (Apiaceae) - Wikispecies". species.wikimedia.org (en inglés). Consultado o 2023-07-30.
- ↑ Leighton, W.A. (1841). A Flora of Shropshire. Londres: John van Voorst.
- ↑ 9,0 9,1 Appendino, Giovanni; Pollastro, Federica; Verotta, Luisella; Ballero, Mauro; Romano, Adriana; Wyrembek, Paulina; Szczuraszek, Katarzyna; Mozrzymas, Jerzy W.; Taglialatela-Scafati, Orazio (2009-05-22). "Polyacetylenes from Sardinian Oenanthe fistulosa: A Molecular Clue to risus sardonicus". Journal of Natural Products 72 (5): 962–965. ISSN 0163-3864. PMC 2685611. PMID 19245244. doi:10.1021/np8007717.
- ↑ "Water Celery (Oenanthe javanica)". www.illinoiswildflowers.info. Consultado o 21 de agosto de 2020.
- ↑ "Pacific Oenanthe, Oenanthe sarmentosa". calscape.org. Consultado o 21 de agosto de 2020.
- ↑ News Scan Briefs: Killer Smile, Scientific American, agosto de 2009
- ↑ G. Appendino; F. Pollastro; L. Verotta; M. Ballero; A. Romano; P. Wyrembek; K. Szczuraszek; J. W. Mozrzymas; O. Taglialatela-Scafati (2009). "Polyacetylenes from Sardinian Oenanthe fistulosa: A Molecular Clue to risus sardonicus". Journal of Natural Products 72 (5): 962–965. PMC 2685611. PMID 19245244. doi:10.1021/np8007717.
- ↑ Owen, James (2009-06-02). "Ancient Death-Smile Potion Decoded?". National Geographic News. Arquivado dende o orixinal o 2009-09-18. Consultado o 2009-10-18.
- ↑ The Pliocene flora of Kholmech, south-eastern Belarus and its correlation with other Pliocene floras of Europe de Felix Yu. Velichkevich e Ewa Zastawniak - Acta Palaeobotanica 43(2): 137–259, 2003
Véxase tamén
editarLigazóns externas
editar- Downs, C.; Phillips, J.; Ranger, A.; Farrell, L. (2002). "A hemlock water dropwort curry: a case of multiple poisoning". Emergency Medicine Journal 19 (5): 472–473. PMC 1725941. PMID 12205016. doi:10.1136/emj.19.5.472.