Mosaico romano de Panxón

O mosaico de Panxón é un fragmento dun mosaico romano descuberto no castro de Panxón, na parroquia de Panxón, concello de Nigrán.

Mosaico romano de Panxón
Fragmento conservado.
Data	Século III
Descuberta
Localización	Castro de Panxón, Panxón
Data	Século XIX

Singularidade

Data do século III d. C.. A súa singularidade débese a que é a única representación do xénero de temática mariña, concretamente un peixe e unhas ameixas, na bisbarra do Val de Miñor e contiguas. Seguramente formase parte dun mosaico meirande.

Historia

Segundo Fernando Acuña Castroviejo, que documentou a existencia do mosaico nos anos setenta, a familia Puga de Nigrán topouse con este tesouro nunha data anterior a 1850, durante unhas obras na súa parcela ao bordo do mar, preto do castro de Panxón. O mosaico era moito máis grande, aínda que os Puga salvaron da destrución un só fragmento, e encargaron unha mesa de tesoira, ao estilo romano, para embutirlo e conservalo. A primeira propietaria foi Umbelina González Lavandeira, viúva do señor Puga, segundo reza nun manuscrito do século XIX. Pero, cos anos, aquela familia vendeu o moble ao abogado tudense Ricardo Blanco-Cicerón, un dos maiores coleccionistas de arte que houbo en Galicia, falecido en Santiago en 1926. Tras décadas de silencio, no ano 2000 a peza reaparecía en Castellana Subastas (Madrid) e comprábaa por algo menos de dous millóns de pesetas un poxador danés.

En 2012 o mosaico xa chegara a Nova York, pero en Galicia perdéraselle o rastro, ata que seis anos despois Fernández-Turégano atopou aquela imaxe do peixe que figura na única foto que se conservaba da peza, nunha sinaléctica ubicada na praia da Madorra, e que tiña tatuada na memoria cando se distraía mirando un catálogo de Carlton Hobbs na internet.

“Ao final, o desenlace foi por casualidade, porque un veciño de Nigrán, Gonzalo (Fernández Turégano), sobriño de Pilar (Pérez Saavedra, presidenta da Asociación pola Repatriación) nunha visita a Nova York, na galería Carlton Hobbs, observa que está á venda o mosaico romano de Panxón. Automaticamente ponse en contacto coa súa familia e co Concello”, relatou Juan A. González (nese intre alcalde de Nigrán), que explicou que, a partir dese momento, expúxose o intento de mercalo.

O prezo de venda eran 75.000 $ pero nunha entrevista entre Gonzalo e o propio Carlton Hobbs o coleccionista acordan unha rebaixa de 20.000$ coa condición de que fose exposto ao público, dos que o Concello de Nigrán achegou 40.000 euros. Con todo, a complexidade de que fose a administración a que fixese a compra levou á creación da Asociación pola Repatriación do Mosaico Romano de Panxón, que puxo en marcha unha campaña de ‘crowdfunding’ e logrou reunir o resto do diñeiro.

Todo o proceso durou máis de 4 anos. O alcalde lembrou que non só o Concello, senón tamén a sociedade civil nigranesa estaba “moi interesada” na recuperación desa peza histórica. “Como todas as travesías longas, ten un final feliz”, celebrou, antes de apuntar que agora o mosaico é patrimonio de todos os veciños de Nigrán e de todos os galegos, e que xa se iniciaron os trámites para a súa declaración como Ben de Interese Cultural.

Chegou a Madrid o 28 de novembro de 2024 e a Nigrán o 23 de xaneiro de 2025.

Véxase tamén

Outros artigos

• Mosaico de Dédalo e Pasífae