Muqarnas

As muqarnas (en árabe: مقرنص; en persa: مقرنس) son unha forma de ornamento arquitectónico en forma de bóveda que se pode describir como a «subdivisión xeométrica dunha trompa angular, cúpula ou ménsula, nun elevado número de bóvedas en miniatura, que forman unha especie de estrutura celular».

Utilízanse en cúpulas e principalmente en semicúpulas nas entradas e ábsidas, especialmente na arquitectura tradicional islámica e persa.

Terminoloxía

Tamén se lles chama ás veces "bóvedas de favo de mel", debido á súa semellanza con estas estruturas, e cando algúns dos elementos se proxectan cara abaixo pódense denominar "bóvedas de estalactitas".

Etimoloxía

A etimoloxía de muqarnas é algo vaga. O seu uso máis antigo en árabe data do século XII.^[1] A súa orixe pode derivar da palabra grega korōnis, que significa "cornixa" ou "moldura ornamental".^[2] Tamén se especula que poida provir da palabra árabe qarnasi, que significa "traballo intricado". Nişanyan afirma que está relacionada co arameo קרנסא, que significa "martelar".^[3]

O termo en castelán mocárabe provén do árabe muqarbaṣ, que tamén se usaba para denominar as muqarnas nas rexións occidentais do mundo islámico.^[4]^[5]

Muqarnas pintadas na Capela Palatina en Palermo (c. 1140), encargada por Roxelio II de Sicilia.

A súa orixe pode ser o termo grego κρηπίѕ, krēpís (cimentos, base). Tamén pode estar relacionada co árabe mukrab (firme, atado).^[6]

Historia

As muqarnas xurdiron aproximadamente a mediados do século X no nordeste de Irán e case simultaneamente, aínda que aparentemente independentemente, no norte de África. Algúns dos exemplos máis destacados pódense ver na Alhambra de Granada, no Palacio Abásida de Bagdad, Iraq, e no mausoleo do sultán mameluco Qaitbay no Cairo, Exipto. Fóra do mundo islámico tamén hai exemplos do uso das muqarnas, como na arquitectura armenia,^[7] na decoración dos grandes tellados rectangulares de madeira da Capela Palatina, construída no século XII en Palermo, Sicilia e noutros edificios importantes do período normando en Sicilia (véxase o Palermo árabe-normando e as catedrais de Cefalú e Monreale).^[8]^[9]

Forma, función e materiais

Normalmente, as muqarnas, de forma cóncava e mirando cara abaixo, aplícanse na parte inferior de cúpulas, pendentes, cornixas, trompas angulares, arcos e bóvedas. Non teñen un papel estrutural significativo; non sempre están escavados nos bloques estruturais da cúpula, podendo suspenderse dun teito estrutural só como superficies puramente decorativas.

Poden ser de ladrillo, pedra, estuco ou madeira e cubertas con cerámica ou xeso. As células individuais ás veces chámanse alvéolos.

Galería de imaxes

Exterior do Bimaristan de Nur al-Din en Damasco (1154), cunha caperucha de muqarnas sobre a entrada e unha cúpula tamén de muqarnas (parcialmente visíbel) detrás
Muqarnas sobre o balcón da Qutb Minar (1199–1220) en Delhi, India
Cúpula de muqarnas no mihrab da Mesquita de Tinmal en Marrocos (c. 1148, período Almohade)
Portada da Mesquita Alaeddin de Niğde (1223)
Cúpula de muqarnas con oculus central no gavit do mosteiro de Geghard en Armenia (século XIII)
O mihrab de muqarnas azulexado da Mesquita Eşrefoğlu en Beyşehir (1297)
Cúpula de muqarnas plana no portal da Madrasa as-Sallamiya en Xerusalén (1338), período mameluco
Muqarnas, célula única. Barro cunha decoración moldurada baixo esmalte turquesa opaco, Arte timúrida, primeira metade do século XV. Do Shah-i-Zinda en Samarcanda.
Plano dun arquitecto medieval de dúas cúpulas de muqarnas, do rolo Topkapı
Detalle, calota rechea de muqarnas de cores, nunha casa samaritana en Damasco, Siria. Séculos XV-XVI. Museo de Arte Islámico, Berlín
Capiteis de muqarnas no patio da Mesquita Bayezid II en Istambul (1500–1505), período otomán
Muqarnas talladas en pedra no portal de entrada do Khanqah de Sultan al-Ghuri no Cairo (c. 1505), final do p. mameluco
Cornixa de muqarnas no Sheesh Mahal (Palacio dos Espellos) no Forte Amber, India (século XVII)
Cúpula de muqarnas de madeira no Palacio Kasbah, Tánger, Marrocos
Cúpulas de muqarnas sobre o Caravansarai Amin al-Dawla (século XIX) dentro do Bazar de Kashan, Irán
Muqarnas cara arriba e cara abaixo no minarete da Mesquita Hatem en Alexandría
Muqarnas vistas desde abaixo na entrada iwan da Mesquita Shah en Isfahan, Irán (s. XVII)
Cúpula de muqarnas na Sala de Dos Hermanas na Alhambra en Granada(século XIV)
Detalle da muqarnas na Alhambra mostrando cursos horizontais de células que se proxectan sobre as inferiores
Muqarnas cuberta con azulexos, vista desde abaixo, na entrada iwan do Santuario Fatima Masumeh en Qom, Irán
Exemplo primitivo de muqarnas tripartita no Mausoleo Duvazdah Imam en Yazd (1038)
Mausoleo Imam Dur (1090), con vista exterior da súa cúpula de muqarnas
Fachada da Mesquita Aqmar no Cairo (c. 1125, Período fatimí) con nichos rectangulares de muqarnas á esquerda e dereita da porta central
Cúpula de muqarnas no Mausoleo Zumurrud Khatun (antes de 1202, final do período abásida)
Cúpula do Mausoleo Shaykh 'Abd al-Samad en Natanz (1307, período Ilkhanid)
Muqarnas cuberta con mosaicos de espello nun iwan no Palacio Chehel Sotoun en Isfahan (restauración de 1707)
Muqarnas e cúpulas xeométricas dentro da Mesquita Wazir Khan en Lahore (comezos do s.XVII, período Mughal)
Muqarnas de pedra e semiesfera recortada no portal de entrada da Mesquita-Madrasa de Sultan Hasan (1356–1363, Período mameluco)
Muqarnas sobre o portal de entrada do Sultan Han (1229, Período Selxúquida) en Turquía
Portal de muqarnas na Mesquita Selimiye en Edirne (1568–1574, Período otomán)

Notas

↑ "Archnet". www.archnet.org. Consultado o 2024-12-22.
↑ Jonathan M. Bloom (1988). "The Introduction of the Muqarnas into Egypt". Muqarnas (en inglés) 5. pp. 21–28. JSTOR 1523107. doi:10.2307/1523107.
↑ "mukarnas". Nişanyan Sözlük (en turco). Consultado o 2024-12-22.
↑ Antonio Fernández-Puertas. Muḳarbaṣ 7. pp. 500–501.
↑ Gülru Necipoğlu (1996). The Topkapi Scroll: Geometry and Ornament in Islamic Architecture (en inglés). Getty Publications. pp. 359 (ver nota 7). ISBN 978-0-89236-335-3. No occidente islámico, o termo muqarbas tamén se usaba para describir as formacións de muqarnas.
↑ "Archnet". www.archnet.org. Consultado o 2024-12-22.
↑ Telli, Hale (2022). An Overview of Muqarnas in Armenian Architecture in the Context of Cultural Interaction (en inglés). IGI Global Scientific Publishing. pp. 269–295. ISBN 978-1-7998-9438-4.
↑ Massaiu, Maurizio. "The Stone Muqarnas Vaults of Norman Sicily and their Syrian Counterparts. Transmission of Building Techniques" (en inglés).
↑ Pierre Aubé (2006). Les Empires normands d’Orient. París: Perrin. (en francés) p. 344. ISBN 978-2-262-02297-6.

Véxase tamén

Outros artigos

Ligazóns externas

Imaxes do exterior e interior do Santuario Imam Dur en Irak, antes da súa destrución en 2014
Modelos computacionais poligonais
Presentación sobre a xeometría das muqarnas, con deseños tradicionais e novos asistidos por ordenador.

[:0-1] "Archnet". www.archnet.org. Consultado o 2024-12-22.

[2] Jonathan M. Bloom (1988). "The Introduction of the Muqarnas into Egypt". Muqarnas (en inglés) 5. pp. 21–28. JSTOR 1523107. doi:10.2307/1523107.

[3] "mukarnas". Nişanyan Sözlük (en turco). Consultado o 2024-12-22.

[:72-4] Antonio Fernández-Puertas. Muḳarbaṣ 7. pp. 500–501.

[:9-5] Gülru Necipoğlu (1996). The Topkapi Scroll: Geometry and Ornament in Islamic Architecture (en inglés). Getty Publications. pp. 359 (ver nota 7). ISBN 978-0-89236-335-3. No occidente islámico, o termo muqarbas tamén se usaba para describir as formacións de muqarnas.

[6] "Archnet". www.archnet.org. Consultado o 2024-12-22.

[7] Telli, Hale (2022). An Overview of Muqarnas in Armenian Architecture in the Context of Cultural Interaction (en inglés). IGI Global Scientific Publishing. pp. 269–295. ISBN 978-1-7998-9438-4.

[8] Massaiu, Maurizio. "The Stone Muqarnas Vaults of Norman Sicily and their Syrian Counterparts. Transmission of Building Techniques" (en inglés).

[9] Pierre Aubé (2006). Les Empires normands d’Orient. París: Perrin. (en francés) p. 344. ISBN 978-2-262-02297-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]