El Saler
El Saler é unha pedanía da cidade de Valencia, situada no distrito dos Pobles del Sud, en pleno parque natural da Albufera. En 2022 tiña 1895 habitantes.[1]
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | España | ||||
| Comunidade autónoma | Comunidade Valenciana | ||||
| Provincia | provincia de Valencia | ||||
| Comarca da Comunidade Valenciana | Comarca de València | ||||
| Concello | Valencia | ||||
| Distritos | Pobles del Sud  | ||||
| Xeografía | |||||
| Altitude | 3 m | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
.svg)
Toponimia
editarO topónimo El Saler ("a salina" en lingua catalá) fai referencia á extracción do sal, que foi a principal actividade económica do lugar até o século XX.[2]
Xeografía física
editarEl Saler está emprazado na franxa litoral ou restinga da Albufera de Valencia, entre a marjal que até o século era aínda parte integrante do lago e o bosque da Dehesa, cun longo de máis de 10 km e unha anchura media de 1 km.
Historia
editarAs primeiras referencias sobre a zona de El Saler datan da época de Jaime I de Aragón, concretamente do privilexio outorgado en Morella en 1250 polo cal o monarca se reservaba para si e a súa familia os ingresos provenientes da produción do sal, ademais de regular a súa venda, circulación e prezo. Sábese, ademais, que durante a conquista de Valencia acamparon nesta zona os soldados provenientes de Tortosa. En recordo da conquista os mesmos soldados erixiron unha cruz de pedra, que se coñeceu como a Creu da Conca e que se situaba uns 2 km ao norte dO Saler.[3] A condición de patrimonio real impediu até o século a explotación en masa das riquezas forestais e faunísticas da Dehesa, así como calquera tipo de asentamento estable na zona.[2] Con todo, no debuxo da Albufera que realizou Anton van der Wyngaerde en 1563 aparecen unha serie de barracas emprazadas ao bordo do lago na actual localización dO Saler. Con todo, a protección da Dehesa foi moi estrita, limitándose e mesmo prohibíndose a roturación de terras así como pódaa ou aproveitamento das ramas, que se reservaban unicamente aos usos das barracas dO Saler e O Palmar, previo permiso do Intendente.[2]En 1761 xa aparece reflectido o nome de ‘‘El Saler’’ na cartografía da Albufera de Valencia realizada por Bautista Romero e en 1795 Cavanilles describiu os seus arredores así
A dos leguas de la capitalhacia el mediodía empieza la Dehesa:
el camino es sumamente agradable por más de una legua, reduciéndose a preciosas huertas que cultivan en gran parte los vecinos de Russafa: síguense campos de arroz y luego eriales, compuestos casi enteramente de arenaObservaciones sobre la Historia Natural, Geografía, Agricultura, Población y Frutos del Reino de Valencia.[4]
Na década de 1820 o núcleo pasou a depender do extinto municipio de Ruzafa, pertencéndolle até a anexión deste ao de Valencia en 1877. En 1855 O Saler contaba con 39 veciños (uns 150 hab.) e só unha taberna como todo establecemento comercial. En 1871 contaba con 70 habitantes e 17 casas nas que as cabezas de familia eran pescadores en 13 casos, guardabosques en 3 e jornalero nun. Até mediados do século as augas da Albufera chegaban xunto ao casarío, aínda que actualmente a área se acha convertida en campos de arroz regados mediante inundación. Existe, no entanto, unha canle que une o antigo embarcadoiro co lago actual.[5] Ao longo da primeira metade do século a poboación foi crecendo paulatinamente até a década de 1960, en que tivo lugar un fortísimo incremento que continuou até recentemente.[2]
Aínda que a lei de 1927 pola que o concello de Valencia adquiriu a Albufera e a Dehesa establecía que o uso desta última non sería outro que o de monte, co bum turístico dos anos 60 esta condición derrogouse ao aprobarse o Plan Xeral de Ordenación do Monte da Dehesa. Este plan prevía a construción de 15 núcleos de grandes parcelas nos que se incluían hoteis, apartahoteles, poboados costeiros, apartamentos, un aeroporto, un club náutico, un hipódromo, grandes almacéns, restaurantes, parques e un longo etcétera. A construción, comezada en 1968 paralizouse en 1974 e hoxe en día só quedan construídos un hotel de luxo, un poboado costeiro e varios bloques de entre 9 e 11 plantas, rodeados pola Dehesa, e que constitúen o núcleo urbano da Gola do Pujol (pertencente á pedanía do Saler).[5][2] Desde entón leváronse a cabo importantes actuacións para eliminar os restos deste plan urbanístico e logrouse a recuperación de gran parte do cordón dunar e do hábitat costeiro.[5]
Política
editarO Saler depende do concello de Valencia en consideración de barrio do distrito de Poboados do Sur (en valenciano Poblats del Sud). Con todo, dada a súa condición de poblamiento rural, conta, de acordo coas leis estatais e autonómicas pertinentes, cun alcalde de barrio que se encarga de velar polo bo funcionamento do barrio e das relacións cívicas, asinar informes administrativos e elevar ao concello da cidade as propostas, suxestións, denuncias e reclamacións dos veciños.[6]
_logo.svg&action=edit&redlink=1){kind=link}
.svg&action=edit&redlink=1){kind=link}
Transportes
editarPolo Saler circula a CV 500 (autovía do Saler) que, proveñente de Valencia, convértese á altura do núcleo principal na estrada sinxela que continúa até Sueca.[7] Está comunicado con Valencia mediante unha liña de Metrobús. Conta tamén coas liñas 24 e 25 de EMT Valencia.
Patrimonio
editar
Patrimonio natural
editar- Dehesa: bosque mediterráneo situado entre a Albufera de Valencia e o mar, unha das zonas con maior diversidade de flora e fauna do parque natural da Albufera.
- Praia do Saler: ao norte da Gola do Pujol.
- Praia da Dehesa: ao sur da Gola do Pujol.
Patrimonio arquitectónico
editar- Igrexa parroquial de San José: construída ao redor de 1926, é de pequeno tamaño e unha soa nave.[2]
- Casa da Demanà ou da Campaneta: do século e reformada en 1920, era o lugar onde se poxaban os postos de caza e constituía, xunto coa desaparecida Casa dos Infantes, o centro do poboado.[5] Está conformada por dous edificios en L, de dúas alturas, un anexo dunha planta e un curral. A fachada, asimétrica, é o orixinal.[2]
Urbanismo
editarO núcleo do Saler é un pequeno poboado cuadrangular, con plano en damero, que se encaixa entre os actual CV-500, ao oeste da cal se estende a marjal norte da Albufera, e a antiga estrada Nazaret-Oliva (Valencia) (carreira do Río), ao leste e sur da cal se estende a Dehesa do Saler.[2] O núcleo orixinal parte dunha pequena agrupación de barracas á que, a finais do século , fóronselle engadindo outras edificacións, como a Casa da Demanà ou a Casa dos Infantes. Na actual o poboado está conformado no seu maior parte por un conxunto de edificios de entre 4 e 5 plantas e algunhas vivendas encostadas.
Notas
editar- ↑ "Districte 19. Pobles del Sud Barri 4. El Saler" (PDF) (en catalán). 2022. Consultado o 25 de xullo de 2023.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Egea, Alfredo; Mª Luisa Guijarro; Pedro Llopis; Miguel Arráiz; Adolfo Herrero; Amparo Medina; José Mª Herrera; Ángel Zurilla (1987). "El Saler". En Mercedes Alcañiz Moscardó. Pobles del Sud (en valenciano y español) (1ª ed.). Valencia: Ajuntament de València. p. 28.
- ↑ Egea, Alfredo; Mª Luisa Guijarro; Pedro Llopis; Miguel Arráiz; Adolfo Herrero; Amparo Medina; José Mª Herrera; Ángel Zurilla (1987). "Pinedo". En Mercedes Alcañiz Moscardó. Pobles del Sud (en valenciano y español) (1ª ed.). Valencia: Ajuntament de València. p. 46.
- ↑ Corbín Ferer, Juan-Luis (1995). "Capítulo II: El Saler". Ruzafa: La bien plantada (3ª ed.). Valencia: Federico Domenech. p. 63-64. ISBN 84-85402-88-X.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 "El Saler". Gran Enciclopedia Temática de la Comunidad Valenciana. Geografía. Editorial Prensa Valenciana. 2009.
- ↑ Egea, Alfredo; Mª Luisa Guijarro; Pedro Llopis; Miguel Arráiz; Adolfo Herrero; Amparo Medina; José Mª Herrera; Ángel Zurilla (1987). "Legislación sobre las alcaldías de barrio". En Mercedes Alcañiz Moscardó. Pobles del Sud (en valenciano y español) (1ª ed.). Valencia: Ajuntament de València. p. 67.
- ↑ Mapa Oficial de Carreteras (46ª ed.). Madrid: Ministerio de Fomento. 2006. ISBN 84-498-0751-4.
Enlaces externos
editar| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: El Saler |
- Ayuntamiento de Valencia
- Plano de El Saler en la web del ayuntamiento de Valencia Arquivado 31 de agosto de 2019 en Wayback Machine.