Herba da Pampa

Herba da Pampa (Cortaderia selloana)
Clasificación científica
Reino: Plantae Filo: Magnoliophyta Clase: Liliopsida Orde: Poales Familia: Poaceae Xénero: Cortaderia Especie: C. selloana
Nome binomial
Cortaderia selloana (Schult. & Schult. f.) Asch. & Graebn., 1900

A herba da Pampa ou plumeiro da pampa, ás veces tamén chamada cortadeira ou carrizo da Pampa, (Cortaderia selloana) é unha planta rizomatosa, que forma matas moi altas, endémica dos pastos do sur de Suramérica, nas pampas e na Patagonia.

Descrición

Medra en densa mata, que pode acadar 3 m de altura, con raíces profundas e amplas. As follas sempre verdes, longas e estreitas, duns dous metros de longo e até 2 centímetros de largura; con beiras moi afiadas e cortantes, de cor verde azuladas a gris prateadas. Flores en densa panícula branca de 30–90 cm de longo, sobre varas florais de 2–3 m de altura; con espigas de 15–25 mm cada unha, con 4-6 flores. Flores masculinas con 3 estames e un ovario rudimentario; as femininas cun ovario desenvolvido e dous estilos plumosos. Florece de setembro a outubro.

Foi nomeada por Alexander von Humboldt no 1818, e despois polo botánico alemán-brasileiro Friedrich Sellow (1789-1831), que participou en expedicións botánicas no interior do Brasil e estudou a flora de Suramérica.

A herba da Pampa como especie invasora

A herba da Pampa está considerada a sétima especie máis daniña da Península Ibérica, e en lugares como Galicia, Cantabria, Asturias ou Euskadi xa ten consideración de praga.

En California ou Hawai a herba da Pampa tamén é unha especie invasora, e polas mesmas razóns en Nova Zelandia e en Suráfrica prohíbese a súa venda e propagación. Acostuma a medrar de xeito doado e ficar como monocultivo en zonas onde houbo movementos de terras. Pola contra cóstalle máis atopar espazo en bosques asentados, onde a súa presenza xeralmente é escasa e a propagación nesas condicións resúltalle difícil.

Posúe unha alta agresividade, tende a facerse dominante onde se establece e a desprazar a vexetación existente. Tamén pode comportarse como unha especie pirófita e favorecer a expansión de incendios forestais. É moi corrente en lugares urbanos, beiras das estradas, desmontes, cultivos abandonados, terreos removidos e outros, e vai ocupando cada vez máis espazos forestais periurbanos, zonas de bosques ou plantacións abertas.

Medidas de control da praga

No norte da Península Ibérica as autoridades xa comezaron a tomar medidas para tentar frear a praga e controlar a expansión desta especie.

Unha plántula, único momento posible para seren arrincadas coa man.

A herba da Pampa é unha especie moi daniña fóra da súa orixe.

Comezouse a actuar contra o plumeiro da Pampa en zonas protexidas e vías de comunicación.

Aínda que as medidas en Galicia están sendo poucas, algúns colectivos comezaron a tomar medidas de control, por exemplo análises de distribución da planta.

• Medidas mecánicas: As plantas só poden ser arrancadas coa man cando son pequenas, cando son individuos adultos hase empregar maquinaria. En ambos os casos a tarefa non é sinxela, xa que os bordos aserrados das follas poden cortar as mans, e porque a forma lanceolada das mesmas fai que se enreden na maquinaria bloqueándoa. As plantas arrancadas teñen que recollerse, xa que as que se deixen deitadas no terreo poden rebrotar.
• Medidas químicas: Os herbicidas empregados han conter glifosatos (36 %) diluídos a un 2 %, pulverizando as herba da Pampas con coidado de que non pinguen, para non afectar a especies contiguas.
• Medidas biolóxicas: Estase a estudar o emprego de cepas agresivas de Fusarium.
• Medidas culturais/sociais: Pasan pola concienciación social. Para non espallar as sementes, recoméndase non cortar as inflorescencias da planta, especialmente hase evitar o transporte destas dun lugar a outro: é usual ver a persoas portando os penachos por rúas e camiños, algo que favorece o espallado da semente. Tamén hase desbotar o emprego desta planta en xardinería e florarías.

En xeral un control efectivo da praga ha combinar, polo menos, medidas de control mecánicas e químicas. Isto estase a facer nas medianas e beiravías dalgunhas zonas da AP-9.

Cultivo e emprego

Foi introducida en Europa e Norteamérica como planta ornamental e, en menor medida, como forraxe. As flores, ao secaren, son moi empregadas en floraría.

Hai varios cultivares:

• Albolineata — pequeno cultivar que só chega a 2 m de altura. Follas variegadas, con manchas amarelas.
• Sunningdale Silver — chega a 3 m, con plumaxes florais densas. Esta variedade foi galardoada pola Royal Horticultural Society co Award of Garden Merit.

É moi adaptable e pode medrar nunha ampla gama de ambientes e climas, se ben medra mellor en zonas cálidas e non soporta a xeada. Moi prolífica, cada planta pode producir máis de 1 millón de sementes durante a súa vida.

Emprégase para adornar floreiros, ás veces tinguida doutras cores, para iso córtase cando é nova e sécase boca abaixo. Non empregar no caso de ter alerxia ás gramíneas. Coas súas follas obtense celulosa. É planta medicinal como febrífugo infantil, diurética e sudorífera.

Galería de fotos

• 
  A herba da Pampa xa é unha especie 'naturalizada' en Galicia.
• 
• 
  Inflorescencia da herba da Pampa en Francia.
• 
  Inflorescencia da herba da Pampa.
• 
  Detalle das follas.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Flora do Uruguai
• Descrición
• Descrición e imaxe da especie
• Datos e imaxes da especie
• USDA National Resources Conservation Service
• Germplasm Resources Information Network - (GRIN) National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland
• Blueplanetbiomes.org