Carmen Guillén Lorente

Carmen Guillén Lorente, nada en Mazarrón, Murcia en 1988, é doutora en historia contemporánea española.

Carmen Guillén Lorente

Biografía
Nacemento	1988 (36/37 anos) Mazarrón, España
Educación	Universidade de Murcia
Actividade
Ocupación	historiadora contemporánea, investigadora, docente

Traxectoria

Desde moi nova tivo unha dobre vocación; a historia e a medicina. Por motivos persoais e familiares inicialmente orientou os seus estudos cara a medicina. Se diplomó en Óptica e Optometría na Universidade de Murcia (UMU) e é profesora asociada á Área de Historia da Ciencia, no departamento de Ciencias Médicas.

Posteriormente e na mesma universidade, licenciouse en Historia e realizou un mestrado en Historia Social Comparada. É doutora en historia contemporánea pola UMU, onde presentou a súa tese de doutoramento, que obtivo a cualificación cum laudeː El Patronato de Protección de la Mujer: prostitución, moral e intervención estatal durante el franquismo (2018), cunha finalidade dobreː

“por unha banda, destacar a importancia do Padroádego de Protección da Muller na sociedade franquista como elemento clave na construción do comportamento moral feminino e, por outra, elaborar un estudo sobre a prostitución durante o franquismo, poñendo de manifesto a represión sexual que sofren as mulleres nesa etapa e influíndo nas considerables diferenzas coa sexualidade masculina".

Imparte clases no Grao en Medicina e no mestrado en Educación e Museos. Patrimonio, Identidade e Mediación Cultural, na Universidade de Castela-A Mancha, onde iniciou a súa carreira investigadora.

Nun contexto amplo, a súa principal área de interese é a historia social e o impacto que ten nas persoas. A represión feminina durante o franquismo e a análise das diferentes culturas do erotismo durante o primeiro terzo do século xx español son dous dos seus campos de investigación.

Guillén tiña o propósito de escribir a súa tese de doutoramento sobre a prostitución durante o franquismo, pero tivo grandes dificultades para obter fontes documentais. Nesta procura de documentación atopouse varias veces co Padroádego de Protección da Muller, institución que descoñecía e cara á que centrou a súa investigación, cambiando o obxecto de estudo inicial.

O Padroádego de Protección da Muller

Aínda que o franquismo foi moi burocrático, cando Guillén empezou a indagar sobre as fontes que lle facilitasen información sobre o padroado, resultoulle moi difícil acceder a elas. Debido a que a estrutura do padroado, ademais dunha xunta nacional, articulábase con varias xuntas provinciais e non existía un arquivo único con toda a documentación recompilada nun lugar. Isto supuxo unha dificultade engadida en tempo e traballo até conseguir os documentos necesarios para realizar a súa investigación.

Finalmente, localizou un arquivo da Consellería de Seguridade Social, onde se comprobou a existencia de máis de mil caixas nas que se atopaban expedientes, informes e outros documentos pertencentes o padroádego, pero a maioría delas perdéronse, quedando só unha trintena. Tamén hai que mencionar que debido á lei de protección de datos, o acceso a determinados documentos foi restrinxido. Os arquivos das xuntas provinciais de Sevilla e Segovia foron as principais fontes documentais da súa tese.

O Padroado de Protección á Muller foi unha das institucións máis lonxevas e represivas do franquismo e tamén das máis descoñecidas. Aínda que xa existiu durante uns anos a principios do século xx, o franquismo recuperouno e puxo en funcionamento no ano 1941 e non foi até o ano 1984, xa en democracia cando finalizou definitivamente. Como explica Guillén, o seu obxectivo era "redimir á muller caída e á que está en perigo de caer".

Á fronte da xunta directiva estivo o ministro de xustiza, pero presidida de xeito honorífico por Carmen Polo. A súa estrutura piramidal estaba formada por unha xunta nacional e varias xuntas provinciais. Os edificios, que eran como reformatorios, estaban dirixidos por ordes relixiosas, na súa maioría oblatas e adoratrices.

As mozas entraban no padroádego fundamentalmente por dúas vías: pola actuación policial por cuestións morais, ou por iniciativa das súas propias familias, coa convicción de que era o mellor para elas. A estadía media no centro foi de 6 meses a 2 anos, con chegadas e saídas ao longo dese tempo. Vivían nun réxime carcerario e privadas da súa liberdade. A represión e o adoutrinamento moral foron a tendencia constante, co obxectivo de establecer o pensamento ideal franquista para as mulleres: a submisión e a abnegación. Horas de oración, traballo doméstico e silencio foron as actividades que se impuxeron para acadar o obxectivo e a “redención” das mulleres presas.

Para Carmen Guillén, a creación do padroado respondeu á visión tradicional da ditadura franquista respecto das mulleres, ás que considerou como únicas receptoras da súa lexislación sobre a moralidade. A investigadora sinala como porén non se considerou necesario crear un padroado de protección ao home, para vixiar o seu correcto comportamento moral e que tampouco existiron sancións para os clientes da prostitución.

Selección de investigación

Entre os principais proxectos subvencionados nos que participou, co catedrático de antropoloxía da UMU Klaus Schriewer, se encuentranː

• 2019-2022ː Aspectos culturales de la integración europea (ACIE). Módulo Jean Monnet. Education Audiovisual and Culture Executive Agency. Comunidade Europea.
• 2017-2020ː Historia cultural del Cementerio de Nuestro Padre Jesús. Concello de Murcia e Sociedade Murciana de Antropoloxía.
• 2016-2018ː Cultures of Securityː New Challenges for Europe. Módulo Jean Monnet. Education Audiovisual and Culture Agency. Comunidade Europea.

Co investigador Salvador Cayuelaː

• 2020-2023ː Memoria y Experiencia de las Víctimas del Terrorismo para una mayor visibilidad en Europa (MEVIT), en el marco del Programa Erasmus+, na Convocatoria de Propostas 2020. Unión Europea.

Entre os seus últimos temas de investigación atópase as enfermidades como construción social.

Premios e recoñecementos

• 2023ː IV Premios Científicas Mozas.
• 2020ː Premio a mellor tese de doutoramenteo outorgado pola Unidade para a igualdade entre mulleres e homes da UMU.

Véxase tamén

Outros artigos

• Padroádego de Protección á Muller

Bibliografía

• Guillén Lorente, Carmen (2020). Bulletin d’Histoire Contemporaine de l’Espagne [En ligne], 54, 2020, mis en ligne le 01 juillet 2020, ed. El Patronato de Protección a la Mujer: prostitución, moralidad e intervención estatal durante el franquismo. doi:10.4000/bhce.3117. Consultado o 31 de marzo de 2024. 

Ligazóns externas

• La gran represión: sexualidad(es) en el franquismo - Carmen Guillén Lorente. Pint of Science 2023